etki tepki yasası ne demek?

Etki-Tepki Yasası (Newton'un Üçüncü Yasası)

Etki-tepki yasası, Newton'un Hareket Yasaları'ndan üçüncüsüdür ve şu şekilde ifade edilir:

"Her etkiye karşı, eşit büyüklükte ve zıt yönde bir tepki vardır."

Bu yasa, bir cisim başka bir cisme kuvvet uyguladığında (etki), ikinci cismin de birinci cisme eşit büyüklükte fakat zıt yönde bir kuvvet uyguladığını (tepki) belirtir. Bu iki kuvvet farklı cisimlere uygulandığı için birbirini dengelemez.

Temel Özellikler:

• Eşit Büyüklük: Etki ve tepki kuvvetlerinin büyüklükleri her zaman birbirine eşittir.
• Zıt Yön: Etki ve tepki kuvvetleri zıt yönlerdedir. Eğer etki kuvveti sağa doğru ise, tepki kuvveti sola doğrudur.
• Farklı Cisimler: Etki ve tepki kuvvetleri farklı cisimlere uygulanır. Bu nedenle, bir cisim üzerindeki net kuvveti hesaplarken sadece o cisme uygulanan kuvvetler dikkate alınır.
• Aynı Anda Meydana Gelme: Etki ve tepki kuvvetleri aynı anda ortaya çıkar ve aynı anda ortadan kalkar.
• Aynı Türden Kuvvetler: Etki ve tepki kuvvetleri aynı türden kuvvetlerdir. Örneğin, bir cismin yere uyguladığı ağırlık kuvvetine karşılık, yerin cisme uyguladığı tepki kuvveti de bir ağırlık kuvvetidir.

Örnekler:

• Bir kişinin yere basması: Kişi yere bir kuvvet uygular (etki), yer de kişiye eşit büyüklükte ve zıt yönde bir kuvvet uygular (tepki).
• Bir roketin havalanması: Roket, gazları aşağıya doğru iter (etki), gazlar da roketi yukarı doğru iter (tepki).
• Bir yumruğun duvara vurulması: Yumruk duvara bir kuvvet uygular (etki), duvar da yumruğa eşit büyüklükte ve zıt yönde bir kuvvet uygular (tepki). Bu nedenle yumruk acır.
• Bir yüzücünün suda ilerlemesi: Yüzücü suyu geriye doğru iter (etki), su da yüzücüyü ileriye doğru iter (tepki).

Önemli Not:

Etki ve tepki kuvvetleri, aynı cisim üzerinde etkili olsaydı, birbirlerini dengeler ve hareket olmazdı. Ancak, bu kuvvetler farklı cisimlere etki ettiği için hareketin gerçekleşmesini sağlar. Örneğin, bir araba tekerlekleri ile yeri iter (etki), yer de tekerlekleri ileri iter (tepki) ve böylece araba hareket eder.